Malicious Software (Malware) waa magac guud kaasoo koobaya software kasta oo waxyeelo lagu geysto waxyeeladaas lagaysanayana waxay ka dhex dhacaysaa internetka dhexdiisa. Malware waa labo erey oo laysku daray kuwaas oo kala ah ( malicious software ) hadaan labadan erey eegno micno ahaan waxay noqonayaan ereyga malicious waa fal guracaan Halka ereyga Software uu yahay Application la adeegsado. Isku darka labadan ereyna wuxuu noqonayaa Software lagu geysto Falal Guracan Ama Falal khatara.

Noocyada Malicious Softwarska (Malware)

Malware wuxuu u kala baxaaa Qaybo badan laakiin waxaynu soo qaadan doonaa 5 qaybood ee ugu muhiimsan ee inta badana la isticmaalo si`aad uga digtoonaatid inaan laguu isticmaalin mid kamida malwares aan kutusin doono, marka aan kula wadaago malwares waxaynu midmid u dul istaagi doonaa malwares inagoo sharaxaaad kooban ka bixin doona.

1. Virus
2. Worms
3. Spyware
4. Trojan
5. Ransomware

Waa maxay Virus ?

Virus waa malware ugu caansan aan naqaana, Qofka hacker marka uu sameeyo virus waxaa ku daraa file ama barnaamij aad doonay loogu isticmaalka badan yahay isagoo sugaya inta file laga furayo ama lagu shubayo computerka, Virus wuxuu magaca ama saameyntiisa kala mid yahay sida xanuunada ku dhaca bili`aadamka sida hargabka oo kale waxa uuna u faafaa si dagdag ah isagoo hadii aan la ogaan isaga gudbi kara computer badan.

Waa maxay Worms ?

Worms sida aad magaca ka aragteen waxaa loo bixiyey dirxi taasaa looga tusaala qaatey qaabka uu isaga kala gudbo computerska, Worms uma baahna in in uu Hadii uu computer ku dhoco in linkigiisa lasii faafiyo ama dadkale loo share gareeyo ee isaga ayaa isaga kala gudbaya dhamaan wixii qalab ah ee ku xidhan network uu computerku ama mobile uu ku xidhanyahay.

Waa maxay Spyware?

Spyware sida aad magac intiisa hore uga jeedaan waa jaajuus waxa loogu bixiyeyna waa inuu marka uu computerka ama mobilka uu soo galo aan horey laga dareemin taasoo u saamaxda inuu qofka ka uruuriyo macluumaaadkiisa sida passwordkiisa, Accountiyada uu galay iyo dhaman macluumaadkisa shaqsiyadeed. Sidoo kale wuxuu awood u leeyahay inuu ku dhagaysto oo uu furo microphone isagoo duubaya dhamaan codadkaaga iyo inuu furo camera isagoo ku duubaya adiga oo aan war ka hayn.

Waa maxay Trojan?

Trojan waa malware kamida malmareska ugu khatarta badan wuxuuna badanaa isku eekaysiiyaa mida qofka faa`iido u leh waxaana inta badan wuu qofla cyber-attagaa uu dhex galiyaa softwareda sharcigaa sida adobe iyo Microsoft. Sidoo kale waxaa laguu soo dhex galin karaa software aad social media ka baadhay ama link aad u baahnayd iyadoo laysku soo eekaysiinayo shirkada ama shaqsiga aad fariinta ka sugaysay.

Waa maxay Ransomware ?

Ransomware waxaa sidoo kale loo yaqaanaa Scareware, Ransomware sida aad magaca ka aragto waa madax furasho hadii uu computerkaaga ku dhoco wuxuu ku yahay khatar weyn, Hadii uu computerkaaga ku dhaco ama uu soo galo waxa uu awood u yeelanayaa inuu kaa xidho dhamaan network aad isticmaalaysay isagoo sidoo kale dhamaan xogta kuugu jirta ka dhigaya mid aan la fahmi karin kadibna si uu xogtaada uu sidii saxda ahayd ugu soo celiyo wuxuu Qodka cyber-attack ku weydiisanayaa lacag. Hadii aad lacagtaa bixin weysana waxaad khatar ugu jirtaa in aad xogtaada weyso ama la hadii ay kuugu jireen macluumaad xasaasi ah waxaa laga yaabaa inuu soo dhigo social media ama uu internetka madow ku iibiyo.

Guntii Iyo Gunaanadkii

Hadaba hadii aan kusoo sheegay noocyada attackiska waxaa sidoo kale muhiima inaan kuu sheego qaabka aad ku dareemi lahayd inay device soo galeen kuwo ama midka mida malwareska iyo sidii hadii ay soo galaan aad uga badbaadi lahayd lkhatarahood.

Si aad uga hortagto inay soo galaan malwaresku computerkaaga ama any deivice aad isticmaasho ugu horeyn waa inaad ku shubataa anti viruska kala duwan ee jira kuwaasaa ka hortaga inuu soo galo any malicious software.

Sidee uga badbaadi karaa hadiiba ay soo galaan computerkeyga?. Ugu horeyn waa inaad iska damisaa hadii uu device ku xidhanyahay network si uusan ugu gudbin deviceyada kale ee ku xidhan network intaas kadib waxad isku daydaa inaad badasho dhamaan passwordkaaga, sidoo kale waa inaad isku daydaa inaad ogaato nooca uu yahay malware laguu isticmaalay markaa kadibna aad ka hortagtaa.